سیدمحمود طیب حسینی؛ محمدحسین شیرزاد؛ محمدحسن شیرزاد
چکیده
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی ...
بیشتر
«أجر» از کهن ترین ریشه های ثلاثی در زبانهای سامی است که 108 بار در 99 آیه از قرآن کریم به کار رفته است. تنوع در کاربردهای قرآنیِ این ریشه، همواره نظر عالمان تفسیر به ویژه صاحبان کتب وجوه و نظایر را به خود جلب کرده و گاه برای آن تا 6 وجه معنایی برشمرده شده است. در پژوهشِ حاضر کوشش شده است تا با بهره گیری از روشِ معناشناسی تاریخی، قدیمترین معنای ریشه «أجر» در زبانهای سامی پیجویی شود، سیر تحولات معناییِ واژه «اجر» از زبان پیشاسامی تا عربیِ قرآنی به مطالعه گذاشته شود و وجوه معناییِ این واژه در آیات قرآنی بازشناخته شود. مطالعه حاضر نشان می دهد که واژه «اجر» برای افاده سه معنا در قرآن کریم به کار رفته است: نخست، معنای «دستمزد» که قدیمترین معنای این واژه است و در 24 آیه قرآنی دیده می شود؛ دوم، معنای «پاداش» که در 70 آیه قرآنی به چشم می خورد؛ و سوم، معنای «مهریه» که تنها در 5 آیه قرآنی مشاهده می شود. از دیگر دستاوردهای مطالعه حاضر، پاسخ به این پرسش است که چرا قرآن کریم از واژه «اجر» برای اشاره به مفهوم «مهریه» بهره جسته است.
احمد پاکتچی؛ محمدحسین شیرزاد؛ محمدحسن شیرزاد
چکیده
«امنیت» به معنای احساس آرامش و آسودگی از ترسها و تهدیدها، یکی از ضروریترین نیازهای جوامع انسانی است که به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، بر اثر فاصله های تاریخی- گفتمانی از عصر نزول، غالباً امنیت در قرآن کریم محدود به مفاهیمی چون حرب و قتال یا آیاتی چون انفال/60 شده و هنوز ابعاد مهمِ دیگری از آن ...
بیشتر
«امنیت» به معنای احساس آرامش و آسودگی از ترسها و تهدیدها، یکی از ضروریترین نیازهای جوامع انسانی است که به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، بر اثر فاصله های تاریخی- گفتمانی از عصر نزول، غالباً امنیت در قرآن کریم محدود به مفاهیمی چون حرب و قتال یا آیاتی چون انفال/60 شده و هنوز ابعاد مهمِ دیگری از آن از نظر قرآن پژوهان دور مانده است. به منظور جبران بخشی از این خلأ مطالعاتی، در این پژوهش کوشش میشود با اتّخاذ رویکرد انسانشناسی تاریخی به امنیت، یکی از گونه های اصلی اما مغفولِ ترس در فرهنگ عرب پیش از اسلام - یعنی ترس از حفره - به مطالعه گذاشته شود و بخشی از آموزه های کمشناخته قرآن کریم در این باره مورد بحث قرار گیرد. در پژوهش حاضر این نتیجه به دست آمد که اصلیترین گونه های ترس از حفره در بافت نزول را میتوان در چهار مقوله کلّی، از یکدیگر بازشناخت: ترس از حفرههای ویرانگر، ترس از حفرههای تنگ، ترس از حفرههای ارتباطی و ترس از حفرههای نفوذی. این دستاورد انسانشناختی توانست در مسیر فهم دقیقتر از پارهای آیات قرآنی یاری رساند و ابعاد مغفولی از امنیت در قرآن کریم را روشن سازد.
احمد پاکتچی؛ محمد حسن شیرزاد؛ محمد حسین شیرزاد
دوره 3، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 25-48
چکیده
واژگان «فقر» و «غنا» بارها در قرآن کریم در محور همنشینی کنار یکدیگر قرار گرفته و زوج معناییِ تکرارشوندهای را شکل دادهاند. مرور بر آرای عالمان مسلمان نشان میدهد که آنان به ذکر معنای لغوی این واژگان بسنده کرده، اطلاع چندانی از زمینههای شکلگیری این مفاهیم در اختیار نداشتهاند. این پژوهش میکوشد با بهرهگیری ...
بیشتر
واژگان «فقر» و «غنا» بارها در قرآن کریم در محور همنشینی کنار یکدیگر قرار گرفته و زوج معناییِ تکرارشوندهای را شکل دادهاند. مرور بر آرای عالمان مسلمان نشان میدهد که آنان به ذکر معنای لغوی این واژگان بسنده کرده، اطلاع چندانی از زمینههای شکلگیری این مفاهیم در اختیار نداشتهاند. این پژوهش میکوشد با بهرهگیری از دادههای زبانشناسی تاریخی و الگوهای عمومی در دانش انسانشناسی، زمینههای فرهنگی ساخت این مفاهیم را بیشتر بکاود تا درک عمیقتری از آیات قرآنی که دربردارنده این زوج واژگانی هستند، فراهم آید. پژوهش حاضر نشان میدهد تفاوت در سبک زندگی حضری و بدوی در شبهجزیره میتوانست موجب درک متفاوت از جهانِ پیرامون شده، معناسازیهای گوناگون و گاه متضاد از یک پدیده را به همراه آورد. این مطالعه آشکار میسازد که زوج واژگانی «فقر/ غنا» برساخته از طرز فکر مردمان حاضره - نه بادیه - نسبت به تنگدستی و ثروتاندوزی در بافت فرهنگی- اقتصادی شبهجزیره بوده است.